بیشتر افراد وقتی در طبیعت هستند زیبایی‌های بسیاری را می‌بینند، اما قسمت مهم موضوع این است که بدانیم باید آن را همان‌جا رها کنیم و از دور تحسینش کنیم. پس چیز جالب یا زیبایی دیده‌اید؟ عالیه! عکس بگیرید و بگذارید باشد. چون این بخشی از سیستم زیست‌محیطی است و دیگران نیز احتمالاً می‌خواهند از این منظره لذت ببرند. "هیچ ردی از خود بر جای نگذارید" یک دستور کار جهانی و مجموعه‌ای از اصول اخلاقی است که همه جهانیان برای سفر به طبیعت آن را قبول کرده‌اند. حتی بنیادی با همین نام که هدفش به حداقل رساندن اثرات ناشی از حضور، فعالیت و نقش انسان در حفظ محیط زیست می‌باشد، تشکیل شده است. پیشنهاد می‌کنیم اگر قصد سفر به طبیعت داشتید، به این عبارت خوب فکر کنید.
شاید شما نمی‌دانید! عدم آگاهی افراد در خصوص حفاظت از محیط زیست
طبق آمار سازمان‌های حفاظت از محیط زیست، از هر 10 نفر، 9 نفر از تاثیراتی که بر حفظ محیط زیست می‌گذارند؛ بی خبراند! پس بیایید دست به دست هم این وضعیت را تغییر دهیم. بعضی از افراد به کوهنوردی صرفاً به چشم یک تفریح می‌نگرند و دید بازی که کوهنوردان در گذر زمان نسبت به کوهستان پیدا می‌کنند را ندارند. بسیاری فکر می‌کنند، چیدن یک گل که به این طبیعت بزرگ ضرری نمی‌رساند! اما خودتان تصور کنید اگر چند نفر به این منطقه سفر کنند و هر کدام از آنها همین فکر را داشته باشند؛ چه تاثیر قابل توجه‌ای بر حفاظت محیط زیست گذاشته می‌شود! فکر می‌کنید آن گل‌ها زیبا به نظر می‌رسند؟ پس آنها را برای لذت بردن از دیگران هم بگذارید و به آنها اجازه دهید تا در این زیست‌گاه باقی بمانند. اگر کوهنوردان از بعضی گیاهان خوراکی در مسیر هایشان استفاده می‌کنند، با آگاهی کامل آنها را انتخاب کرده و نسبت به گونه‌های کم‌یاب و رشد آنها اطلاعات دارند. در کل بسیاری از همراهانتان در برنامه کوهنوردی ممکن است اطلاعات ناقص و یا اشتباهی در خصوص حفاظت از محیط زیست داشته باشند. پس با لبخند و روی خوش آنها را راهنمایی کنید تا در این امر تاثیر‌گذار، سهیم شوید.
چیدمان برنامه کوهنوردی با توجه به حفاظت از محیط زیست
کوهنوردی اگر با برنامه‌ریزی پیش رود موجب می‌شود از بروز هرگونه اتفاق ناگوار جلوگیری کنیم و چالش‌هایی که با آن رو به رو می‌شویم را به درستی مدیریت کنیم. برنامه‌ریزی برای پیش از برنامه کوهنوردی تا کار‌هایی که در طول و پس از آن باید انجام دهید می‌تواند مؤثر باشد؛ اما مسائلی هست که بر وظیفه ما در قبال حفاظت محیط زیست تأثیر‌گذار می‌شود. اگر نیاز به اطلاعات جامع‌تری در خصوص دارید، می‌توانید آن را در سایت سیاه کمان مشاهده کنید و با آگاهی کاملی که به دست می آورید در میزان کیفیت برنامه هایتان غوغا کنید. برای شروع، هدف برنامه را تعیین کنید و زمان‌بندی دقیقی برای آن داشته باشید. مشخص کنید هدف برنامه چیست و راه رسیدن به آن را بررسی کنید. توجه کنید می‌خواهید قله را فتح کنید؟ یا تصمیم به کمپینگ در راه دارید؟ در هر صورت، محلی که می‌خواهید برای اقامت انتخاب کنید، با توجه به موقعیت مکانی منطقه، باید خاکی مستحکم و روی سطحی با‌دوام باشد تا از آسیب به اکوسیستم جلوگیری کنید.اطلاعات لازم برنامه‌ی پیش‌رو را در اختیار داشته باشید تا بتوانید از موقعیت مکانی، آب و هوا، پوشش گیاهی آن منطقه، حیات‌وحش، فصل جفت‌گیری یا مهاجرت گونه‌های مختلف حیوانات و حتی خاک آن ناحیه آگاهی کافی داشته باشید.
1: ازدیاد جمعیت در برنامه کوهنوردی
گروه‌های بزرگ اغلب به محیط زیست آسیب بیشتری می‌رسانند و می‌توانند حیات‌وحش را مختل کنند، بنابراین بهتر است در گروه‌های کوچک سفر کنید. ازدیاد جمعیت در برنامه ها موجب تأثیر گذاری بیشتر در طبیعت و آسیب به آن خواهد شد. فراموش نکنید اگر در طبیعت، با فعالیت‌های مختلف، چون قدم برداشتن، کمپینگ و ... به پوشش گیاهی آن منطقه، نا خواسته صدمه ای وارد کنید، طبیعت خود را ترمیم می کند و این آسیب ماندگار نخواهد بود. ولی اگر در گروه های بزرگ و مکرر به منطقه ای وارد شوید صدمه ها بیشتر می شود؛ به نحوی که دیگر طبیعت قادر به ترمیم خود نخواهد بود.
2: موزیک با صدای بلند
از صداهای طبیعت لذت ببرید، با بلند صحبت کردن آن را نادیده نگیرید! سر‌و‌صدا‌های زیاد موجب می‌شود حیوانات آشفته شوند و از روال طبیعی زندگیشان خارج شوند. به غیر از این مسأله، خودتان به آن‌جا می‌روید تا از آرامش بهره‌مند شوید و ریلکس باشید؛ پس چرا با مسائلی که در روزمره همیشه دارید؛ آن را خراب می‌کنید؟ این احتمال را نیز در نظر بگیرید که اگر فردی نیاز به کمک داشته باشد با وجود صدای بلند موزیک ممکن است صدای او به گوش شما نرسد و بسیار خطر‌آفرین باشد.
3: آسیب به پوشش‌های گیاهی
تهیه‌ی هیزم اگر نفس جنگل‌ها به شماره بیفتد انسان‌ها نیز از آسیب در امان نخواهند ماند؛ اما گاهی این مسأله حیاتی را فراموش می‌کنیم و شاهد از بین رفتن بی‌رحمانه‌ی درختان توسط بعضی افراد هستیم.ترجیح ما این است که در صورت امکان، هیزم به همراه ببرید تا برای تهیه‌ی آن به طبیعت دست نزنید؛ اما اگر نیاز مبرمی داشتید برای تهیه‌ی هیزم از چوب‌های روی زمین یا شاخ و برگ‌های خشکی که با دست قابل چیدن است، استفاده کنید و به سرمایه آیندگان دستبرد نزنید.
4: تأثیر انسان بر محیط زیست: ساخت و ساز هنر دوستان
بوی خوش چوب! کمتر کسی پیدا می‌شود که از بو لوازم چوبی لذت نبرد؛ اما به چه قیمتی؟ طبیعت‌گردان هنر‌دوستی که به جنگل می‌آیند با حضور چوب‌های تر در اطرافشان فکر ساخت یک اثر هنری یا مجسمه‌ای چوبی و یا حتی یک قاشق به سرشان می‌زند و یا حتی دیده شده بعضی افراد در کمپینگ‌ها به دلیل فراموش کردن یک میز یا صندلی به فکر ساخت آن در جنگل افتاده‌اند! پس از همه طبیعت‌گردان خواهش می‌کنیم این ظلم به طبیعت را کنترل کنند.
5: تغییر در محیط زیست را به حداقل برسانید!
در مسیر از راه‌های پاکوب که در اثر رفت‌و‌آمد‌های بسیار، پوشش گیاهی آن از بین رفته استفاده کنید و از قدم برداشتن در دامنه‌های بکر و آسیب به پوشش گیاهی آن ناحیه پیشگیری کنید.بعضی از همراهان به این فکر می‌کنند که حتماً بهتر است که در محلی که قبلاً استفاده شده دوباره کمپ بزنند تا از آسیب به نقاط دیگر جلوگیری کنند، اما حقیقت این است که با یک بار کمپ‌زدن محیط آسیبی جزئی می‌بیند و خودش را در مدتی کوتاه ترمیم می‌کند؛ اما اگر از یک نقطه به مدت طولانی استفاده کنیم با اصطکاک‌های مداومی که ایجاد می‌شود آسیبی جدی به محیط وارد می‌شود که قابل ترمیم نخواهد بود و حتی شاهد از بین رفتن پوشش گیاهی آن قسمت از منطقه می‌شویم.پس زمانی که کمپینگ یا استراحتان به پایان رسید و قصد رفتن کردید لطفاً سعی کنید محیط را به شرایط قبل از آمدنتان برگردانید تا علائمی از حضورتان در این منطقه باقی نماند. زیرا در صورتی که از این کار امتناع کنید آن محل، منطقه‌ای ثابت برای کمپ بازدید‌کنندگان می‌شود و رفته‌رفته پوشش گیاهی ناحیه که طی سال‌ها به وجود آمده و رشد کرده را از بین می‌برد. هم‌چنین چوب‌های بلااستفاده خود را پراکنده کنید تا آن منطقه، تا حد ممکن طبیعی به نظر برسد.
6: زباله، تأثیر انسان بر محیط زیست
هرچه که با خود به طبیعت می‌آورید را برگردانید! حتی هسته میوه‌ای که با لطف در زمین می‌کارید تا به پوشش گیاهی منطقه کمکی کرده باشید ممکن است در جای مناسبی نباشد زیرا شما با اکو سیستم منطقه آشنا نیستید! زباله‌های تولید شده در طبیعت به دو دسته تجزیه‌شدنی و نشدنی تقسیم می‌شود؛ اما بعضی طبیعت‌گردان میوه‌ها یا اضافات غذای خود را به بهانه‌ی مهربانی به حیوانات و دادن غذا به آنها در طبیعت رها می‌کنند اما باید بدانید این مهربانی در دراز مدت تغییر بزرگی در روند زندگی حیوانات خواهد گذاشت و آنها را از ریتم زندگی نرمال جدا می‌کند و این ممکن است در نهایت باعث از بین رفتن آنها شود. در خصوص زباله‌های تجزیه‌نشدنی نیز حتماً اطلاعات کافی دارید. قوطی‌های آلومینیومی کنسرو‌ها، بطری‌های شیشه‌ای و پلاستیکی که سالیان سال در طبیعت باقی می‌مانند و تاثیر وحشتناکی که بر حیات‌وحش و جلوه زیبای منطقه می‌گذارند بر همه آشکار است که یکی از معضلات بزرگ در حفاظت از محیط زیست می‌باشد. هم چنین زباله‌هایی چون دستمال کاغذی دستمال مرطوب و ته سیگار‌ها را از یاد نبرید! خلاف تصور بسیاری از عموم، بهترین راه برای این زباله، گذاشتن در کیسه‌های زباله و خارج کردن از طبیعت است. دستمال کاغذی از نوعی فیبر چوب ساخته شده تا به راحتی در سیستم فاضلاب شهری تجزیه شود اما هر چه در کوهستان به ارتفاع بالا‌تر می‌روید، باکتری‌های کمتری در خاک وجود دارد و به همین دلیل ضایعات دیرتر تجزیه می‌شوند. پس لطفاً آنها را طبیعت جا نگذارید! بعضی از افراد به غلط آنها را آتش می‌زنند اما هشدار می‌دهیم از این کار بپرهیزید زیرا ممکن است موجب آتش‌سوزی عظیمی شوید. دستمال‌های مرطوب را با فکر به اینکه قابل تجزیه است در طبیعت رها نکنید! آنها دارای مواد شیمیایی و پلاستیکی هستند و به هیچ وجه زود از بین نمی‌‍روند. اگر از آنها استفاده می‌کنید، کیسه‌ای بیاورید که پس از استفاده آنها را با خود ببرید. یکی از لوازمی که قبل از رفتن به طبیعت حتماً باید چک کنید، حضور چند کیسه‌زباله در کوله‌پشتی‌تان است. چون علاوه بر اینکه زباله‌های خود را جمع می‌کنید و از طبیعت خارج می کنید در راه برگشت می‌توانید آثار رفت‌و‌آمد بعضی آدم‌های بی‌مسئولیت را ببینید که زباله‌هایی در مسیر راه انداخته‌اند. با جمع‌آوری و پاک‌سازی منطقه لطف بزرگی به تمام آیندگان خواهید کرد.
7: روی ظروف قابل استفاده مجدد سرمایه گذاری کنید!
استفاده از اقلام یک بار مصرف شاید راحت‌تر به نظر برسد اما هر چه وجود این اقلام بیشتر شود به معنی تولید زباله بیشتر است! بنابراین از این پس برای حفاظت از محیط زیست به جای ظروف یا باتری‌های یک بار مصرف از نمونه‌های چند بار مصرف یا باتری‌های قابل شارژ استفاده کنید.
بهداشت محیط زیست
تصور کنید می‌خواهید در طبیعت زیبا قدم بزنید؛ اما منظره ناخوشایند مدفوع انسانی را در مسیرتان پیدا کنید... اما نه... اصلا تصور نکنید و فراموش کنید این مثال را اینجا خواندید و فقط روی این راهنمایی ها برای جلوگیری از این مشکلات تمرکز کنید! دفع مناسب مدفوع برای جلوگیری از آلودگی منابع آب (و نتیجه ی آن که آلودگی حیوانات خواهد بود)، جلوگیری از پیامدهای منفی، یافتن آن توسط شخص دیگر (که قطعاً سخت خواهد بود!)، به حداقل رساندن احتمال شیوع بیماری و به حداکثر رساندن سرعت تجزیه، بسیار مهم است. برخلاف نظر عام، تحقیقات نشان می دهد که دفن مدفوع در واقع روند تجزیه ی بسیار کندی دارد! علاوه بر این، طبق آزمایش های جدید، دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که عوامل بیماری زا هنگام دفن شدن برای یک سال یا بیشتر زنده می مانند.با این حال، با توجه به سایر مشکلات مرتبط، هنوز هم به طور کلی بهتر است که آن را دفن کنید ولی توجه داشته باشید سرعت پایین تجزیه آن ایجاب می کند در انتخاب مکان آن دقت بیشتری داشته باشید:
- مکان‌های دور از آب، اردوگاه‌ها و سایر مکان‌های متداول می‌توانند مکان‌های صحیح برای بهداشت محیط زیست باشند.
- سعی کنید محلی با خاک آلی عمیق و کهنه پیدا کنید زیرا این مواد آلی حاوی ارگانیسم‌هایی است که به تجزیه مدفوع کمک می‌کند. (خاک‌های ارگانیک معمولاً تیره رنگ هستند.)
- مکان‌های مرتفع را انتخاب کنید تا در هنگام طوفان یا باران آب در آن جمع نشود. در حالت کلی اولین خواسته ما این است که مدفوع را از آب دور کنیم.با گذشت زمان، مدفوع قبل از رسیدن به منابع آب، تجزیه شده و در خاک نفوذ می‌کند. بعد از اتمام کار، گودالتان را پر کنید و با پوشش گیاهی محیط روی آن را بپوشانید.
پس به خاطر داشته باشید که وقتی برای اجابت مزاج از محل کمپینگ دور می‌شوید، وسیله‌ای کوچک برای حفاری به همراه ببرید! چون بهترین راه، دفن کردن آن است. اما فراموش نکنید که عمق چاله‌هایتان بیشتر از 10_15 سانتی‌متر نشود؛ تا گرما و آفتاب بتواند روند پوسیدگی آن را سریع‌تر کند. ادرار تأثیر مستقیم کمی بر روی پوشش گیاهی یا خاک دارد اما در بعضی موارد ممکن است ادرار، حیوانات وحشی را به دلیل وجود نمک درون آن جذب کند. این کنجکاوی جانوران موجب از بین رفتن گیاهان و خاک خواهد شد. ادرار کردن روی سنگ‌ها، کاج‌های سوزنی و شن باعث جلب توجه کمتر حیات‌وحش می شود اما می‌توانید برای به حداقل رساندن اثرات منفی، آن را با آب رقیق کنید. فراموش نکنید که برای نظافت و پاکیزگی به طبیعت آسیبی نرسانید! در محیط‌هایی که منابع آب شیرین کم است؛ قبل از شنا کردن یا استحمام به یاد بیاورید که کرم ضد‌آفتاب، شامپو و انواع مواد شوینده می‌تواند آب را آلوده کند و بر روی زندگی حیوانات تاثیر بگذارد. پس اگر قصد تمیز کردن داشتید در منبع‌هایی که دارید آب بریزید و از آنها برای شست‌و‌شو استفاده کنید.
آتش: مؤثر ترین راه تخریب محیط زیست
روشن کردن آتش و نشستن دور آن یکی از لذت‌بخش‌ترین کار‌های دنیاست به طوری که برخی از مردم به کمپینگ‌های بدون آتش حتی فکر هم نمی‌کنند! اما لطفاً و حتماً قبل از روشن کردن آتش به شرایط محیطی که در آن هستید توجه کنید. آیا شما خبر داشتید هر بار که در گوشه‌ای از طبیعت آتش روشن می‌کنید تا سالیان طولانی در آن قسمت از زمین هیچ چیز قابل رویش نیست؟ این مسأله در طولانی مدت یعنی فاجعه‌ای بزرگ برای کره‌ی زمین! برای حفاظت از محیط زیست سعی کنید تا جایی که امکان دارد روشن کردن آتش را از برنامه کوهنوردی خود حذف کنید. اما در صورت نیاز حتماً از صفحه آهنی، حلب، ساج یا هر روشی که موجب شود زمین و خاک آن اکوسیستم آسیب نبیند، کمک بگیرید. در صورت به همراه نداشتن این ساج‌ها و ظرف‌های فلزی و نیاز مبرم به آتش، برای محافظت از محیط زیست لطفاً محلی که قبلاً در آن آتش روشن شده را بیابید و در آن آتش روشن کنید و سعی کنید آتشتان به اندازه مورد نیازتان باشد و آن را تا جایی که می شود کوچک نگه دارید تا کنترل آن راحت‌تر باشد. پیشنهاد سیاه کمان همچنان استفاده از کپسول‌های گاز، سرشعله‌ها و فایر باکس است. این لوازم از تجهیزات ضروری برای کمپ زدن است. استفاده از این لوازم سرعت و امنیت را به عملکرد شما اضافه می‌کند و نگرانی در دسترس بودن هیزم را از بین می‌برد. این محصولات تقریباً در هر شرایط آب و هوایی کار می‌کنند و توسعه نمونه‌های سبک و با‌کیفیت، باعث فاصله گرفتن طبیعت‌گردان از آتش روشن کردن شده است.
حفظ احترام حیات‌وحش = حفاظت از محیط زیست
بی‌سر‌و‌صدا سفر کنید! حرکات سریع و صدای بلند برای حیوانات استرس‌آور است. به یاد داشته باشید که به هیچ عنوان نزدیک حیوانات وحشی نشوید، آنها را لمس نکنید و به آنها غذا ندهید. زیرا این رفتار، توانایی زنده ماندن آنها بدون انسان را تغییر می‌دهد و آنها را در معرض خطر شکارچیان قرار می‌دهد. علاوه بر این ممکن است حیوانات، هاری یا مریضی‌های دیگر داشته باشند. حیوانات بیمار پرخاشگر می‌شوند و ممکن است شما را گاز بگیرند یا به شما حمله کنند. خیلی مراقب باشید به قصد کمک کردن راهی بیمارستان نشوید و حتماً به حیات‌وحش احترام بگذارید! در حفظ و نگهداری مواد غذایی‌تان دقت کنید تا باعث جلب‌توجه حیوانات نشود. به یاد داشته باشید که حیوانات وحشی قرار نیست از غذای "انسانی" استفاده کنند. ممکن است برای سلامتی آنها مضر باشد، و هرگز خوب نیست که حیوانات وحشی به عنوان منبع غذایی به انسان اعتماد کنند. به یاد داشته باشید که شما یک بازدید کننده از خانه حیوانات هستید. پس با دادن فضا به آنها احساس امنیت و اجازه دسترسی به منابع آب را بدهید. در حالت ایده‌آل محل کمپ شما باید از منابع آب فاصله‌ی کافی داشته باشد تا مزاحمت برای حیات‌وحش را به حداقل برسانیم و اطمینان پیدا کنیم که حیوانات به آب آشامیدنی دسترسی کاملی دارند. برای حیوانات وحشی یا گیاهان، فقط برای "یک نگاه بهتر" و رفع حس کنجکاوی‌تان مزاحمت ایجاد نکنید. از دور حیات‌وحش را مشاهده کنید تا نترسند و مجبور به فرار نشوند. برای احساس لذت‌بخشی که از دیدن بچه‌ی حیوانات در دلتان احساس می‌کنید؛ به شما احسنت می‌گوییم اما اجازه ندهید این احساس بر شما غلبه کند. زیرا بغل کردن و دست زدن به آنها ممکن است باعث نشستن بوی انسان بر روی بدن آن شود و والدین حیوان دیگر از محافظت و پذیرفتن مجدد آن اجتناب کنند.
سازگار با محیط زیست
برای دوست داران طبیعت، لباس و محصولات مرتبط با کوهنوردی را می‌توانید با گواهینامه‌های محافظت از محیط زیست تهیه کنید. برای مثال گواهینامه Eco-friendly با اعتبار بین المللی که دارد؛ بیان‌گر رعایت الزامات زیست محیطی است. با استفاده از محصولات ECO Friendly، منابع طبیعی، به ویژه خاک، آب و انرژی، حفظ می‌شوند و یک دنیای سالم برای نسل‌های آینده باقی خواهد ماند. و یا محصولات سیتوسامیت دارای گواهینامه No trace leave با آموزش و الهام بخشیدن به مردم برای لذت‌بردن از فعالیت‌هایی که در طبیعت انجام می‌دهند؛ سهم خود را در حفاظت از محیط زیست به خوبی ایفا می‌کند.